Hoe en wanneer ventileren?

1. Waarom binnenlucht verversen?

Menselijke activiteit (wassen, koken, poetsen, strijken, verdamping van onze huid, adem etc) veroorzaken relatief veel waterdamp in de woning. Dit vocht moet je afvoeren om condensatie en schimmelvorming tegen te gaan. Anderzijds verbruiken we zuurstof (hetzij door de ademen of door een open vlam van een kachel), waardoor er een continue toevoer van verse buitenlucht noodzakelijk is.
Vroeger zorgden spleten en kieren in onze woning voor aanvoer van verse buitenlucht alsook afvoer van vuile binnenlucht. De laatste jaren, vooral na de oliecrisis van 1973, zijn gebouwen steeds efficiënter geworden in hun omgang met energie, vooral door betere isolatie alsook door een betere luchtdichtheid. Dit is natuurlijk een goede zaak voor de energiehuishouding, maar indien dit niet gepaard gaat met doordachte maatregelen om de binnenlucht te verversen, kunnen problemen opduiken.
Tegelijk is het aantal vervuilende bronnen in de woning toegenomen. Onderhoudsproducten zijn krachtiger geworden (en meer toxis dan vroeger), en steeds meer materialen (zoals bouwmaterialen) kunnen irritaties veroorzaken. De moderne mens maakt ook meer gebruik van luchtverfrissers en andere geurstoffen, die vaak vele Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (oftewels PAK’s) bevatten. Deze laatste zijn zelfs kankerverwekkend.
Indien je de binnenlucht niet of onvoldoende ververst, gaan deze kwalijke stoffen zich opstapelen, terwijl we in normale omstandigheden toch gemiddeld 80% van onze tijd binnen doorbrengen. Gezonde en goede luchtkwaliteit is niet alleen voor onszelf noodzakelijk, het gaat ook beter zijn voor het gebouw (anders krijg je bijvoorbeeld schimmelvorming).
Voor een gezond binnenmilieu is het dus belangrijk dat je zoveel mogelijk oude binnenlucht gaat vervangen door verse buitenlucht. Uit studies is namelijk gebleken dat binnenlucht vele malen slechter is van kwaliteit dan buitenlucht. Verversen of ventilatie is dus noodzakelijk.

2. Wat is voor de binnenlucht een goede kwaliteit?

Goede kwaliteit van de binnenlucht wil zeggen dat de binnenlucht zowel op gebied van gezondheid als comfort aan bepaalde eisen voldoet. We onderscheiden de volgende eisen:

• Een comfortabele temperatuur.
  Deze temperatuur is vrij subjectief en afhankelijk van de persoon, van de activiteiten en afhankelijk van de seizoenen en ruimtes. Gemiddeld wordt een temperatuur van 20 tot 22°C in de winter en 22 tot 26°C in de zomer als comfortabel ervaren. (voor de leefruimtes). In andere ruimtes, zoals de slaapkamer volstaat een temperatuur van 16 à 18°C.
• Een juist vochtgehalte.
  De ideale relatieve luchtvochtigheid bedraagt 40 à 60%. Een te hoge luchtvochtigheid kan schimmelvorming veroorzaken, wat schadelijk is voor de woning (aangetaste bepleistering) alsook ongezond voor de mens (allergieën …). Tevens verhogen de stookkosten door vochtige lucht aanzienlijk. Vanuit energiestandpunt is drogere lucht beter. Een te droge lucht kan ervoor zorgen dat meubels uitdrogen, met barsten tot gevolg (ook van toepassing op houten deuren). Te droge lucht is ook ongezond, aangezien het de slijmvliezen uitdroogt en zodoende een droge keel, neus en andere ziektebeelden kan veroorzaken.
• De juiste chemische samenstelling.
  Indien de binnenlucht een verkeerde chemische samenstelling heeft, kan dit hinderlijk of schadelijk zijn voor de gezondheid.
• Vrij van chemische, fysische of biologische verontreiniging.
  Chemische verontreiniging is verontreiniging van binnenlucht met giftige stoffen, zoals vluchtige organische stoffen, CO (koolstofmonoxide), weekmakers … De meeste “kunstmatige” geuren zijn eveneens ongezond (PAK’s, oftewel PolyCyclische Aromatische Koolwaterstoffen zijn in bepaalde hoeveelheid kankerverwekkend).
  Fysische verontreiniging slaat op fijn stof etc. Tot slot zijn er nog de biologische verontreinigingen. Denk maar aan huisstofmijt, schimmels, allergenen van dieren en planten, pollen enz.

3. Wat zijn de bronnen van slechte binnenlucht?
De belangrijkste bronnen volgen hieronder:

• Levende organismen.
  Door de aanwezigheid van dieren en mensen wordt de lucht verontreinigd, aangezien de lucht wordt verbruikt en omgezet in CO2 en waterdamp. Elk individu produceert 18L CO2 per uur. Bovendien geraakt de aanwezige lucht bezoedeld met geurtjes, verlies van haar, huidschilfers, speeksel etc. Natuurlijk is niet alleen onze aanwezigheid, maar ook onze activiteiten verantwoordelijk voor een slechte binnenlucht, denk hierbij maar aan poetsen, roken, schilderen, lijmen, koken, enz. Wat waterdamp betreft zijn vooral koken, zweten, douchen, enz de grote boosdoener.
  Al het voorgaande maakt dat we de binnenlucht voldoende moeten verversen.
• Emissies uit materialen.
  In heel wat elektrische en elektronische apparaten, textiel, meubels, constructie-en afwerkingsmaterialen zijn schadelijke stoffen aanwezig die bij kamertemperatuur verdampen en al dat niet continu vrijkomen. Denk maar aan weekmakers is plastic of verf, formaldehyde in kuisproducten, brandvertragers in textiel en apparaten, PAK’s , tabaksrook, etc.
• Slechte verbranding.
  In huis kunnen gasfornuizen, kachels en haarden de oorzaak zijn van de verspreiding van NOx (stikstofoxiden) en koolstofdioxide (CO2). Deze toestellen verbruiken bovendien kostbare zuurstof. Dit in combinatie met een slechte afvoer van de verbrandingsgassen kunnen ervoor zorgen dat er een onvolledige verbranding is, waardoor het dodelijke CO (koolstofmonoxide) ontstaat. Dit gas is geurloos, smaakloos, onzichtbaar en slechts waar te nemen door ernstige lichamelijke klachten (hoofdpijn, braakneigingen, slecht zicht enz). Wie dus werkt met een kachel, kan best altijd een CO-melder aanschaffen en in de ruimte plaatsen waar er verbrandingsgassen kunnen zijn.
• De buitenlucht (omgeving).
  Natuurlijk is de buitenlucht ook van essentieel belang. Deze buitenlucht kan ook vervuiling bevatten, wat ventileren dat zeker niet eenvoudiger maakt. De belangrijkste oorzaak van luchtverontreiniging (vooral in de grote steden) is het verkeer, waarbij stikstofoxiden, koolstofmonoxide en natuurlijk fijn stof de belangrijkste polluenten zijn.
  Desondanks tonen studies aan dat de kwaliteit van de binnenlucht vele malen slechter is als de buitenlucht. In geval van slechte buitenlucht is het vooral aangewezen om toch de lucht te verversen, maar dan gebruikt te maken van filters.

4. Wat zijn de gevolgen?

Door de binnenlucht te weinig te verversen kunnen er verschillende problemen opduiken aangaande comfort alsook gezondheid. Teveel de binnenlucht verversen gaat natuurlijk ook nadelig zijn, aangezien er zo veel energie verloren gaat onder de vorm van warmte.

• Geurhinder kan je niet oplossen met luchtverfrissers. Hiervoor moet je substantiële maatregelen nemen, namelijk de vieze binnenlucht evacueren door ventilatie. Bovendien bevatten deze geurverfrissers schadelijke chemische stoffen. Je moet dus de oorzaak van de geurhinder wegnemen en/of voldoende verluchten om geurhinder te beperken. Vooral luchtjes door het koken zijn hardnekkig, zeker als er gefrituurd wordt.
• Tochthinder wordt in een woning ondervonden waar teveel wordt gelucht. Je kunt dit doen door correct te ventileren of te luchten.
• Gezondheidsproblemen kunnen opduiken door een slechte ventilatie. Natuurlijk zullen deze gezondheidsklachten afhankelijk zijn van persoon tot persoon. (mensen met allergieën zullen sneller reageren op een slecht binnenklimaat).
  De klachten kunnen worden opgedeeld in objectieve klachten zoals allergie en luchtwegaandoeningen, maar ook subjectieve klachten zoals hoofdpijn, concentratiestoornissen, vermoeidheid, etc.
  Natuurlijk moet je bij lichamelijke klachten eerst naar je huisarts gaan, maar je kunt ook advies vragen aan deze persoon over de luchtkwaliteit van een woning.
• Schade aan de woning is ook een mogelijk gevolg van een belabberde luchtkwaliteit. Meestal gaat het hier om vochtproblemen ten gevolge van condensatie. Het is dus belangrijk dat de luchtvochtigheid niet te groot is. Schimmelvorming kan de constructie van de woning aantasten, voornamelijk het pleisterwerk maar ook houtrot als gevolg hebben. Te grote opstapeling van vocht in de isolerende laag van de woning gaat dan weer zorgen voor een verminderde isolerende waarde, met energieverliezen als gevolg.
•  Energieverlies. Bij overmatig verversen wordt de warme binnenlucht (welke energie bevat onder de vorm van warmte) uit de woning gehaald. Teveel ventileren gaat (zonder warmterecuperatie) zorgen voor grote warmteverliezen. Hetzelfde kan gezegd worden voor een dampkap (afzuigkap) in de keuken. Na het koken heeft het nog weinig zin om deze te laten werken. Er moet dus worden gezocht naar een goed evenwicht tussen oude binnenlucht verversen en zoveel mogelijk warmte-energie in de woning behouden. Uiteindelijk moet het gehalte CO2 en vocht in de woning zoveel mogelijk worden beperkt. Tijdens de overgangsseizoenen is het bijvoorbeeld zinvol om te slapen met werkende ventilatie of een ruit op ventilatiestand (op voorwaarde dat de woning hierdoor niet teveel afkoelt). Uitproberen brengt veel raad.

5. Hoe het best de binnenlucht verversen?

Er zijn verschillende manieren om de binnenlucht te verversen. De meest voor de hand liggende en gekende manier is om ramen en deuren op een kier te zetten. We noemen dit het ventileren. Het is de meest eenvoudige manier om lucht te verversen maar niet de meest efficiënte. Er komen grote hoeveelheden lucht binnen, zelfs meer dan strikt noodzakelijk is. In de winter kan hierdoor de woning ook sterk afkoelen en in de zomer komt hierdoor de warmte naar binnen. Het ligt ook niet op voorhand vast in welke richting de verluchting plaatsvindt. Verder vergeten sommige mensen om ramen en deuren te sluiten voor het vertrek, wat dan weer de gelegenheid geeft aan dieven om inbraak te plegen. Ook kan het binnen regenen bij slagregen als een venster op ventilatiestand staat. Ook insecten krijgen vrij spel bij geopende vensters. Een vliegen hor is in dat geval (om muggen en vliegen tegen te houden) een noodzaak. Iemand met veel discipline en voldoende tijd kan op een gecontroleerde manier 2x 15 minuten per dag enkele vensters op ventilatiestand zetten.
Indien de woning kampt met een vochtprobleem, zal ventileren  d.m.v. een raam op een kier zetten eveneens onvoldoende zijn. Natuurlijk mag je een centraal ventilatiesysteem niet misbruiken om vochtproblemen op te lossen. Je moet altijd eerst de oorzaak van het vochtprobleem onderzoeken (opstijgend vocht, doorsijpelend vocht, etc onderzoeken en aanpakken).
Luchtverversing komt ook spontaan tot stand doordat er overal in een woning kleine kieren en spleten zijn. Deze kieren en verluchtingsopeningen zitten soms op de meest bizarre plaatsen, zoals sleutelgaten, onder een deur, een afloop (duikertje), schakelaars en stopcontacten, rolluikkasten, … . Wie bij felle wind (buiten) gaat voelen aan de schakelaars binnen, zal in sommige huizen tocht voelen. Tochtstrips kunnen veel problemen hier verhelpen.
Indien de lucht van buiten binnen komt, noemen we dit infiltratie (binnensijpelen van buitenlucht). Bij exfiltratie gebeurd hetzelfde in een omgekeerde richting. Lucht gaat in dat geval van de woning naar buiten sijpelen. Deze infiltratie en exfiltratie zorgt (vooral bij oudere gebouwen) voor een groot energieverlies.
Het is dus beter om te zorgen voor een permanente verluchting die kan plaatsvinden op een gecontroleerde manier, waarbij het juiste debiet kan worden ingesteld. Het continu vervangen van de oude lucht door verse (al dan niet behandelde) lucht noemt men ventileren (en niet meer verluchten).
Natuurlijk zal ventilatie niet altijd volstaan, aangezien ze continu is maar beperkt. Bij werkzaamheden (zoals verven of waar stof vrijkomt) of bij oververhitting, door de zon, zal bijkomend verluchten noodzakelijk zijn. We kunnen het ook intensief ventileren noemen. Natuurlijk wordt het gecontroleerd ventileren vooral toegepast in nieuwe woningen, aangezien in elke kamer ventilatie-openingen worden voorzien.

6. Wat te doen als je niet kunt ventileren?

Ventileren is de beste manier om oude vieze lucht te evacueren uit de woning. Soms is het niet altijd mogelijk om te werken met een gedwongen ventilatiesysteem, omwille van de volgende redenen; eigendomssituaties, een beperkt budget, technische problemen tijdens renovatie e.d. …
Zonder ventileren kan je dus best goed verluchten via ramen en/of deuren. Het is echter moeilijk om hierover bepaalde richtlijnen vast te leggen, aangezien dit afhankelijk is van de grootte van de kamers, het aantal kamers, de vorm van de woning, de ligging van de woning, de manier hoe je de ruiten kunt openen, de klimatologische omstandigheden, enz.
Als vuistregel kunnen we stellen:

• 2x 15 minuten de ramen of deuren openen in de belangrijkste leefruimte alsook die van de slaapkamers.
• 2x 30 minuten indien je enkel de ramen opent op ventilatiestand. De beste tijd is vlak na het opstaan (om geurtjes en oude vochtige lucht te verwijderen) en voor het slapen gaan.
• Ventileren tijdens bijzondere activiteiten, zoals strijken, koken, poetsen, douchen maar natuurlijk ook verven enz.
• Zorg dat er voldoende spleten zijn onder de binnendeuren. 5mm is hier het absolute minimum. Je kunt in de deuren van natte ruimtes ook speciale ventilatieroosters laten inbouwen (meestal onderaan de deur).
• In niet verwarmde kamers kan je permanent verluchten (indien de buitentemperatuur dit toelaat), zoals de gehele nacht op ventilatiestand in de slaapkamers.
• Zorg ook voor voldoende ventilatie bij het gebruik van een afzuigkap. Je kunt ook best de afzuigkap 5 minuten laten draaien nadat de laatste kookactiviteiten achter de rug zijn. Zo zorg je ervoor dan de vochtige kooklucht uit de woning is verwijderd.

7. Hoe verplaatst de lucht zich door onze woning?

Luchtverplaatsing wordt veroorzaakt door drukverschillen tussen verschillende plaatsen. Deze drukverschillen kunnen ontstaan door natuurlijke fenomenen (temperatuursverschil of wind) of door mechanisch toedoen (ventilatoren).
Indien ventilatoren lucht van buitenaf in de woning blazen, gaat er in de woning een lichte overdruk ontstaan. Hierdoor zal de binnenlucht zich een weg banen naar gebieden waar de druk lager is, in dit geval naar buiten. Je kunt ook ventilatoren hebben die gaan zorgen voor een onderdruk in de woning, waardoor binnenlucht rechtstreeks naar buiten wordt gezogen via de ventilator.
In een woning waar natuurlijk toevoer en afvoeropeningen zijn voorzien, gaan de temperatuursverschillen aan de basis liggen van de luchtverplaatsing. Warme lucht zal opstijgen, terwijl de zwaardere koude lucht zal dalen. Door de juiste plaatsing van ventilatieopeningen kan de binnenlucht op de juiste manier worden geëvacueerd.
Door ramen en deuren open te zetten, stroomt warme binnenlucht langs de bovenzijde van het raam naar buiten, terwijl langs de onderzijde koude buitenlucht terug naar binnen vloeit. Indien ramen op verschillende gevels tegelijkertijd worden geopend, is dit tweezijdig ventileren. De windkracht en windrichting zal dan mede bepalen hoeveel ventilatie er zal plaatsvinden. Deze laatste methode zorgt ervoor dat er meer lucht zal worden ververst dan enkel een raam te openen aan één gevel.

8. Hoeveel lucht moeten we verversen?

Er zijn verschillende factoren die een rol spelen om te bepalen hoeveel lucht we moeten verversen.
De belangrijkste zijn:

• Het aantal aanwezige personen
• Soort activiteit die zich binnen afspeelt (sport, schilderwerk, slapen, douche, etc)
• De grootte van de te ventileren ruimte
• Het soort verontreiniging
• Het klimaat buiten
• Hygiënische omstandigheden

De norm, NPR 1088:1999 NL , schrijft voor dat er een ventilatie zou moeten zijn van minimaal 3,6m³ lucht per uur en dit per m³ vloeroppervlak. Andere modellen werken met het aantal personen in het gebouw of houdt rekening met het volume van de woning. Er wordt een luchtverversing van 20 tot 40m³ per uur voorgesteld.

9. Op welke manier kunnen we ventileren?

In de eerste plaats gaan we verse buitenlucht aanvoeren via de droge ruimten, zoals de woonkamer, slaapkamers, bureel etc. Vervolgens laten we de verse lucht circuleren via gangen e/of trappenhallen naar de natte ruimten, zoals de badkamer, toilet, keuken en wasplaats. Vervolgens wordt langs deze ruimten de oude vervuilde lucht afgevoerd. De luchtstroming dient hierbij bij voorkeur permanent te zijn. Het is wel wenselijk dat we het volume van de luchtstroom (het debiet) kunnen regelen volgens de activiteiten in de woning. Zo zal een familiebezoek (waarbij er meer mensen dan gewoonlijk in de woning vertoeven) ervoor zorgen dat we het debiet moeten opdrijven. Het is eveneens belangrijk dat de ventilatie van de woning inbraakvrij is. Dit is het grote nadeel van ventileren, welke je alleen kunt doen indien je thuis bent. Andere ruimten zoals kelders en zolders, bergingen en garages hebben een specifieke ventilatie aanpak nodig die overal verschillend kan zijn bij gebruik van deze ruimte’s..
Je kunt verse buitenlucht binnenstromen door gebruik te maken van een natuurlijke toevoer, meer bepaald roosters. Deze roosters kunnen in een buitenraam worden verwerkt, meer evengoed in een deur. Mensen die in het bezit zijn van rolluikkasten kunnen de ventilatie laten inbouwen in deze kasten. De opening van deze ventilatie is vaak manueel maar kan eveneens elektrisch worden geregeld, indien hiermee rekening is gehouden voor de plaatsing. Er zijn ook zelfregelende roosters, die bij harde wind zichzelf afsluiten, om tochtverschijnselen tegen te gaan.
Een andere manier om verse lucht in de woning te brengen is door gebruik te maken van een mechanische toevoer. Hier gaan we gebruik maken van kanalen om de lucht in de woning te laten circuleren en inblaasmonden om de lucht in de kamers te verspreiden. Deze systemen kunnen gecombineerd worden met roosters.

10. De mechanische ventilatiesystemen.

Er zijn eigenlijk 4 verschillende modellen van ventileren mogelijk. We starten met de eenvoudigste systemen en eindigen met het meest complexe systeem.

1. Systeem A: Een natuurlijk toevoer en afvoer van lucht.
   De verversing van de binnenlucht gebeurd door middel van natuurlijke elementen zoals winddrukverschillen en temperatuursverschillen. Het grote voordeel is dat de totale kostprijs van zulke systemen vrij laag is en bovendien de kans vrij klein is dat er technische problemen opduiken (stukken). Bovendien heb je bij natuurlijk toevoer quasi geen onderhoud, tenzij het sporadisch afstoffen van de openingen. Enkel bij sterke wind zijn deze systemen niet geruisloos, maar de betere systemen sluiten bij sterke wind automatisch af (zelfregelende roosters). Een bijkomend voordeel is dat bij verbouwingen deze systemen eenvoudig te plaatsen zijn.
2. Systeem B: Mechanische toevoer en een natuurlijke afvoer.
   Met dit systeem gaan we de buitenlucht aanzuigen en filteren. Vervolgens wordt de verse buitenlucht via blaasmonden in de woning verdeeld. De bezoedelde binnenlucht wordt tot slot via de ventilatieroosters van ramen en deuren naar buiten geëvacueerd. Het belangrijkste voordeel ten opzicht van systeem A is dat je de buitenlucht eerst gaat filteren en is de luchtverversing effectiever bij verschillende weersomstandigheden. Het nadeel ten opzichte van systeem A is dat je ventilatoren hebt die stroom verbruiken en dat je toevoerkanalen moet verzien in de te ventileren ruimten. Dit systeem wordt weinig gebruikt.
3. Systeem C: Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer.
   Dit systeem werkt net omgekeerd ten opzichte van systeem B. Hier wordt de verse buitenlucht aangezogen via de roosters en afgevoerd via een centrale mechanische ventilatie.
4. Systeem D: Mechanische toevoer en afvoer.
   Dit systeem gaat via toevoeropeningen verse lucht in de kamer brengen en ook via afvoeropeningen de oude lucht mechanisch afzuigen. Het grootste voordeel van dit systeem is dat je kunt werken met een warmtewisselaar. Hierbij gaat de oude warme lucht de koude verse buitenlucht voorverwarmen, waardoor er slechts een minimale hoeveelheid warmte verloren gaat. Het grootste voordeel is dat er weinig warmte verloren gaat en dat je perfect kunt regelen waar en hoe de verluchting dient te verlopen. De twee grootste nadelen zijn de kostprijs van dit systeem en dat dit systeem aardig wat energie opslorpt om te werken. Bovendien moet je dit systeem regelmatig onderhouden (filters reinigen etc) en is het implementeren van zulke installatie tijdens verbouwingswerken niet evident. Het niet regelmatig reinigen van de toevoermonden en de filters kan leiden tot gezondheidsproblemen.

Surf voor meer informatie over de systemen naar de volgende site

11. Wat legt de wet op?

Volgens de Nederlandse norm NPR 1088:1999 NL Eisen ten aanzien van ventilatie van woningen en woongebouwen zijn gesteld in het Bouwbesluit.
De bepalingsmethoden zijn opgenomen in NEN 1087: “Ventilatie van gebouwen -bepalingsmethoden voor nieuwbouw”. Deze praktijkrichtlijn geeft voor een aantal van deze eisen aanwijzingen voor en voorbeelden van de uitvoering van ventilatievoorzieningen. De voorbeelden zijn zo opgesteld dat mag worden verwacht dat deze aan de minimale eisen voldoen. Dat wil zeggen: een bewoner heeft voorzieningen ter beschikking waarmee hij in principe in staat is een ten  minste noodzakelijke ventilatie,  desgewenst continu, tot stand te brengen.

In de serie Nederlandse praktijkrichtlijnen verschijnen publicaties van informatief karakter, zoals  toelichtingen op normen, constructieve mogelijkheden, werkmethoden en fabricagegegevens. Aan deze publicatie mag geen normatieve waarde worden ontleend.
Deze praktijkrichtlijn is opgesteld door de normsubcommisie 351 074 07 “Ventilatie van woningen” en aanvaard door de normcommissie 351 074 “Klimaatbeheersing in gebouwen”.

12. Bestaan er ventilatieproblemen?

Er kunnen inderdaad ventilatieproblemen opduiken, vooral als we te veel of te weinig gaan ventileren. Bij het te weinig ventileren kunnen we problemen krijgen met het comfort, maar ook de gezondheid en de energiehuishouding.
Niet voldoende ventileren gaat ervoor zorgen dat oude vervuilde binnenlicht (met een te hoog gehalte aan luchtvochtigheid) niet of slecht wordt afgevoerd. Dit gaat een onbehaaglijk gevoel geven en kan aanleiding geven tot gezondheidsproblemen (door bijvoorbeeld schimmelvorming). Er kan op lange termijn ook schade aan het gebouw optreden. Dezelfde schimmels kunnen de bouwconstructie aantasten.
Teveel ventileren is eveneens niet aangewezen, aangezien dit gaat zorgen voor een te groot verlies aan energie. Bovendien kan hierdoor een tocht-gevoel ontstaan. Tochtproblemen kan je echter eenvoudig oplossen door de ventilatieopeningen hoger te plaatsen dan 1,80m. De koude buitenlucht gaat zich dan eerst mengen met de warme binnenlucht. Muurroosters achter radiatoren geven eveneens minder kans op tochthinder. Wel opletten, dat er geen vorsttemperaturen op koude radiatoren (’s nachts) kunnen komen, aangezien er dan vorstschade kan zijn.
Smalle lange ventilatieroosters geven minder hinder dan korte brede roosters.

13. Wat gaan we doen in de zomer?

Hoge binnentemperaturen in de zomer zijn van een probleem. Deze warmte ontstaat door de warmteproductie van de bewoners, elektrische apparaten, activiteiten zoals koken, en natuurlijk zonnestraling.
Veel mensen grijpen naar een airconditioning om in de zomer de woning af te koelen, maar er zijn verschillende redenen waarom je dit beter niet doet:

• Veel mensen krijgen last van een “sick building syndrome”. Niet alleen is het de koude lucht die nadelig is voor onze gezondheid, het feit dat de lucht te droog wordt gemaakt is eveneens slechts voor de slijmvliezen. Bovendien zitten deze installatie vol van de ziektekiemen en verspreiden ze zodoende ook infecties.
• De gassen in de installaties zijn niet altijd onschuldig voor het milieu, ookal wordt er geen gebruik meer gemaakt van gassen zoals freon. De laatste nieuwe koelmiddelen berokkenen eveneens schade aan het milieu.
• Een airco-systeem is een echte energievreter. Er is zelfs meer energie nodig om je woning af te koelen dan dat er energie nodig is om in de winter de woning te verwarmen.

Het beste wat je kunt doen is zorgen voor een goede nachtkoeling. Ventileren zal niet voldoende zijn om de woning ’s nachts af te koelen. We zullen dus wel degelijk moeten verversen. Dit kan je doen door bijvoorbeeld de venters tijdens de nacht volledig open te zetten of op ventilatiestand. Hierdoor gaat niet alleen de binnenlucht worden ververst en afgekoeld, maar gaat ook de gehele bouwconstructie (plafond, vloeren, muren etc) afkoelen. Tijdens de dag slorpen deze koude constructiedelen dan de warmte op en blijft de lucht koeler (Thermische inertie van een gebouw).
Uit veiligheidsoverweging kan je best overwegen om de rolluiken ’s nachts naar beneden te laten en op ventilatiestand te laten (met de fijne mazen). Zo voorkom je ’s nachts ongewenst bezoek.
Het is ook belangrijk dat je overdag het gebouw zoveel mogelijk van de zon afsluit. Dit kan je doen door gebruik te maken van externe zonnewering, zoals screens en rolluiken. Deze systemen genieten de voorkeur boven gordijnen. Eenmaal de warmte binnen zit, gaan gordijnen nog weinig kunnen uithalen. De zon weren voor het glas is de boodschap. Je kunt ook best meegaan met de zon en alle zonnewering naar beneden laten aan de zijde waar de zon schijnt. Op die wijze kan je langs de schaduwzijde (andere kant van het gebouw) nog steeds daglicht binnen laten.

14. Wat gaat het ons kosten?

Ventileren kost geld. Ten eerste moet je de investering doen om te kunnen ventileren en in bijna alle principes (behalve systeem A) kost het energie om de ventilatie te laten werken. Bovendien gaat er tijdens het ventileren altijd kostbare warmte mee naar buiten. De installatiekosten kunnen oplopen van 1500 tot 5500 euro.
Klik voor product informatie op deze link Brink Climate Systems.
Natuurlijk is een goede ventilatie (of verluchting) noodzakelijk voor een goed binnenklimaat. Slechte ventilatie gaat op latere termijn andere kosten opleveren, zoals gezondheidskosten of gebreken aan je woning (schimmel etc).
Wegens de energiebalans gaat onze voorkeur toch uit naar het natuurlijk ventileren via roosters of ventilatie stand.
Uit 5 jaar ervaring kunnen we afleiden dat door onze eenvoudige ventilatie er nog geen problemen zijn geweest. De gemiddelde luchtvochtigheid is rond de 40% en vochtproblemen zijn ons gelukkig nog onbekend. Tijdens het koken zetten we één venster (van de keuken) op kipstand en de afzuigkap (dampkap) op. Hierdoor zijn de meeste kookluchtjes snel weg en stijgt de luchtvochtigheid nauwelijks. De opgewarmde muren zorgen er voor dat het tijdelijk ventileren niet zorgt voor een snelle afkoeling van de woning.

TIPS

1. Wie geen ventilatie heeft kan beter enkele keren per dag 15 minuten de vensters openen. Hierdoor zal de woning niet sterk afkoelen.
2. Kies voor een zonnewering zoals rolluiken. Deze bieden ook een goede bescherming tegen inbraak en reflectie van de kou in de winter. Rolluiken op ventilatiestand laat je toe om gans de nacht te ventileren, vooral in de zomer, zodat de woning kan afkoelen.
3. Ventileer voldoende. Oude lucht is ongezond en bovendien te vochtig. Vochtige lucht vraagt meer energie om op te warmen dan droge lucht.
4. De beste geur is geen geur. Maskeer geen geuren met andere geuren zoals geurkaarsen etc. Deze geuren bevatten vaak PAK’s (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen), welke kankerverwekkend zijn. De enige manier om geurtjes weg te krijgen is voldoende ventileren of verluchten.
5. Ventileer voldoende tijdens activiteiten waar veel vocht vrijkomt, zoals koken, strijken, poetsen etc.
6.  Gebruik zo weinig mogelijk oplosmiddelen (in verf, lijm e.a.). Indien je toch met deze producten moet omgaan, zorg dan voor voldoende ventilatie en verversing. Je kunt werkzaamheden (zoals schilderen) beter doen tijdens warme dagen. Dan kan je verversen zonderwarmteverlies.
7. Indien je woning na regelmatig verversen nog te vochtige lucht bevat, ga dan na of er een manier is om dit overtollig vocht af te voeren. Vochtslurpers en elektrische ontvochtigers kunnen een oplossing zijn. Teveel vocht in de lucht zorgt voor meer stookkosten.
8. Op een bestaande woning kan je ook ventileren door gebruik te maken van een Multi Air Supply systeem.